مدرسه سرمايه گذاري و مشارکت داود ندیم
دیبا: “اقتصاد و سیاست، پول و قدرت” این روزها بسیاری از مناسبات زندگی انسان ها را می توان در قالب این واژه ها تفسیر کرد حتی غیر مادی ترین رفتارهای انسان ها نیز به شدت با این چهار کلمه گره خورده است. سیاست که اهالی و خوش نشینان خاص خود را دارد، بماند برای اهلش، اگرچه اقتصاد نیز به نوعی تابعی از سیاست است اما می توان بخش هایی از آن را در خلأ و در همان بستر اجتماع بررسی کرد.
قسمت دوم
به گزارش دیبا خبر، اهمیت اقتصاد به خصوص طی ماه های اخیر چندین برابر شده است. نوسانان قیمت ارز، گرانی های اخیر، افزایش بیکاری ها، افزایش معضلات اجتماعی و صدها بلکه هزاران مسأله ریز و درشت همه و همه تحت الشعاع دنیای بزرگ اقتصاد جهانی هستند.
در ادامه به ارزیابی برخی چالش های اقتصادی و راهکارهای برون رفت از این شرایط از زبان استاد داوود ندیم، پدر سرمایه گذاری شهری ایران که نفر اول انعقاد قرارداد های سرمایه گذاری حوزه شهری در کشور است، می پردازیم.
- استاد قبل از شروع مصاحبه برای آشنایی بیشتر به تعدادی از سوابق کاری تان اشاره کنید!
متولد ۴۹ هستم از ۶۸ وارد شهرداری شده ام از پایین ترین درجات کارمند ساده شروع ومراحل مختلف را طی نموده ام . از سال ۸۵ تا ۹۳ دبیر کمیته معاونان اقتصادی کلانشهرهای کشور بوده ام، هم چنین در سمت هایی از قبیل مشاور سرمایه گذاری تعدادی از شهرداری های کشور، معاون اقتصادی و سرمایه گذاری شهرداری ارومیه، شهردار دوشهر، شورای اسلامی شهر و استان ، مدیر سرمایه گذاری شهرداری تبریز ، مدیر اجرایی و سرمایه گذاری منطقه ویژه اقتصادی جلفا ، موسس اولین و تنها مدرسه سرمایه گذاری کشور، مولف اولین کتاب کاربردی حوزه سرمایه گذاری و ریاست کمیته سرمایه گذاری اجلاس جهانی شهرداران با عضویت ۵۶ کشور جهان را نیز بر عهده داشتم.
- با توجه به شرایط اقتصادی امروز کشور، شما راه برون رفت از مشکلات اقتصادی را در چه می دانید؟
همانطوریکه ریشه های مشکلات اقتصادی حاضر ، فقط درحوزه های اقتصادی نیست فلذا راهکار هم فقط در حوزه اقتصادی نیست . مباحث فرهنگی اجتماعی ، سیاست داخلی و خارجی ، روابط و مناسبات با دنیا ، خط تولید توسعه کشور، قانون اساسی و نحوه اجرایی نمودن آن ، آرمانها و نحوه اجرایی نمودن آنها و صدها و بلکه هزاران پارامتر تاثیر گذارند .
- ریشه اصلی!
من ریشه اصلی مشکلات اقتصادی کشوررا در “خط تولیدتوسعه کشور” می بینم .
تنهاخط تولید توسعه کشورمان، یک خط تولیدسه وجهی نفتی ، پیمانکاری و دولتی است . مواد اولیه آن : درآمدهای نفتی و مالیاتی و غیره دولت است ومحصول تولیدی آن پروژه هایی است که به چندین برابر قیمت تمام میشود و گاها قبل از افتتاح هم خراب میشود . این خط تولید از سن و سال بالایی برخوردار است ، پیر و خرفت شده ، بخش خصوصی درآن جایگاهی ندارد ، همه دولتی یا اخیرا هم خصولتی و رانتی هستند،بدنه آن بزرگ و سنگین ،تحرک آن کمتر و دیدگاه هاسنتی ،فرآیندها کند و پیچیده ، پیچ و مهره اش شل ، زه هایش زوار دررفته ، سوراخ سنبه زیاد، به روغن سوزی افتاده و ….
یک زمانی بود در دهه های قبل که جواب میداد الان و بعد از این جواب نخواهد داد . سرخپوستان مثلی دارند : ” اگر اسب تان مرده است ازآن پیاده شوید” .
ما نه تنهاقصد پیاده شدن از آن را نداریم که هیچ ، بلکه انتظار برنده شدن با آن اسب در مسابقات بین المللی را هم داریم .
اقتصاددان درکشورنداریم ومعدود کسان صاحب نظر را هم درجرگه تصمیم سازی کشور دخالت نمیدهیم .
مسئله ساده است. دیگر کشورها چه راهی را برگزیده اند؟ همان را تقلید کنیم . ما ایرانی هاکه به تقلید اعتقاد قلبی داریم چرا در این مورد تقلید را منکریم؟ در دنیا خط تولیدهای توسعه یکی نیست بلکه در هر کشوری چندین خط تولید توسعه وجود دارد و هر کدام تاثیر گذاری خود را دارد و مهم تر اینکه خطوط جدید هم هر سال در اتاقهای فکر اقتصادی توسط اقتصاد دانان یا مشاوران داخلی وخارجی آنها طراحی و اجرایی میشود تا تولیدمحصولات توسعه قطع نشود بلکه با کیفیت هم تولید شود . این ریشه ی مشکلات کشور است . شهرداریها و دستگاههای اجرایی هم در مقیاس کوچک همین موضوع هستند.بیش از یکصد سال است که شهرداریها با خط تولید “عوارض بگیر شهراداره کن ” مدیریت شهری میکنند الان این سیستم جواب نمیدهد باید سیستمهای جدید اقتصاد شهری را دایر و بهره برداری نمود .
و اما جواب سوالتان که راهکار چیست ؟ اگر بخواهیم فقط از نقطه نظر اقتصادی به موضوع نگاه کنیم ( که نگاه ناقصی هم خواهد بود ) باید عرض نمایم راه برون رفت دو مولفه است :
یک . صادرات و ارز آوری
صدورخدمات ،کالا، تکنولوژی و هرآنچه داریم ودیگران نیاز بدان دارند .
دو . واردات سرمایه و گردشگر و ارز آوری
ایران پتانسیل های زیادی دارد و برای سرمایه گذاران خارجی یک بازار بکر است. شهرهای کشورمان فرصت های سرمایه گذاری متعددی در زمینه های مختلف دارند و ما می توانیم با ایجاد بسترهای مناسب سرمایه گذاری، شاهد توسعه و پیشرفت بیش از پیش در کشور باشیم. سرمایه گذاری، اشتغال می آفریند، امنیت میآورد،چرخ اقتصاد کشور را به گردش در می آورد و حتی بسیاری از مسائل و معضلات اجتماعی را نیز به راحتی از بین می برد.
- شما به عنوان فردی که با سرمایه گذاران داخلی و خارجی بسیاری در تعامل بوده اید، بزرگترین مانع سرمایه گذاری در کشور را چه می دانید؟
مسأله این است که سیستم اقتصادی کشور ما سیستم پیمانکاری و نفتی است و در این ساختار جایگاهی برای سرمایه گذاری تعریف نشده است. ذهنیت جهان سوم به گونه ای است که مخالف سرمایه گذاری به خصوص از نوع خارجی است اما ما هنوز در ایران به مفهوم مشترکی از توسعه دست نیافته ایم. عده ای شدیدا مخالف سرمایه گذاری خارجی هستند و عده ای کاملا موافق. افرادی در کشور هستند که به سرمایه گذارخارجی به چشم کافر و جاسوس نگاه می کنند و متأسفانه با این نگرش در بسیاری از موارد در آخرین مراحل جذب سرمایه گذار نیز مانع تحقق آن شده اند.
- تابحال شده همین ذهنیت های منفی نسبت به سرمایه گذاری خارجی، زحمات شما را به باد دهد؟
بله! صدها مورد. بارها پیش آمده از صفر تا صد مراحل جذب سرمایه گذار را طی کرده ایم و در مرحله آخر برخی افراد سنگ اندازی یا کارشکنی کرده اند، مثل بازی مار و پله که ممکن است تا پله ۹۹ برسی و ناگهان با نیش مار به پله اول سقوط کنی. ما برای اینکه به مرحله عقد قراداد برسیم در این سیستم غلط و بروکراسی واقعا خسته کننده باید انرژی زیادی صرف کنیم، از یک طرف باید به سرمایه گذار خارجی این اطمینان را بدهیم که بازگشت سود سرمایه اش تضمین شده است و از طرف دیگر باید در برابر تمام ریشه های فکری مخالف سرمایه گذاری هم ایستادگی کنیم. مثل این است که در کارخانه شیرپاستوریزه ، با همان خط تولیدبخواهیم اتومبیل بنز تولید کنیم . واقعا سخت است .
یک خاطره بگم :در اوج تحریمهای اول ( زمان احمدی نژاد) که حتی شرکتهای خارجی ایمیلهای ارسالی ما را نه تنها جواب نمیدادند بلکه قبل از خواندن پاک میکردند تا بلک لیست نشوند زحمات زیادی کشیدیم و موفق به برگزاری همایشی در هامبورگ آلمان شدیم و ده ها شرکت اروپایی را باهماهنگی مسئولین سفارت و … به آنجا آوردیم و … موقع ورود به محوطه هتل برگزاری همایش ، تعدادی از معاندین و ضد انقلاب اونجا حضور داشتند و علیه ما شعار میدادند و میگفتند که شما خائن هستید چون میخواهید با جذب سرمایه گذار خارجی به ایران موجبات دوام و بقای جمهوری اسلامی را فراهم آورید ، بالاخره ما کارمان را انجام دادیم و باچند سرمایه گذار هم تفاهم نامه منعقد نموده وبعد از آمدن به ایران، زحمات خیلی خیلی خیلی زیادی کشیدیم تا آن تفاهم نامه هارا به مرحله قرارداد و اجرایی رساندیم … جالبه بعد از اجرایی شدن پروژه ، از سوی نهادهای امنیتی و قضایی و نظارتی استان دستگیر شدیم وسلول انفرادی با چشمان بسته ومشت بر سر و… بازجوییهای آنچنانی و ….و اینها هم حرفشان این بود که این کافرها را چرا به ایران آورده اید و ….
حالا پیدا کنید پرتقال فروش را …
- چطور می توان موانع را برطرف کرد؟
در ابتدا باید بدانیم شرایط امروز کشور و بحران های اقتصادی ربطی به دولت دهم و شانزدهم ندارد، همانطور که گفتم مشکل سیستماتیک است. این فضا و اتمسفر فکری جامعه است که باید اصلاح شود. ما برای جذب سرمایه گذار قبل از هر چیز نیاز به زیر ساخت های فرهنگی داریم. از سوی دیگر جذب سرمایه گذاران خارجی نیازمند احیای اعتماد فی مابین دولتمردان و بخش خصوصی و همچنین ایجاد زمینه های لازم از جمله حمایت دولت برای سرمایه گذاران در داخل کشور می باشد تا آنان بتوانند با اعتماد کامل به بازار ایران نسبت به نقل و انتقال سرمایه خویش در این بازار اقدام کنند.
- شما خود چه اقداماتی برای بهتر شدن و علمی شدن سرمایه گذاری در کشور پیشنهاد می کنید؟
- پیاده شدن از اسب مرده .
- تغییر نگرشها .
- پیوستن به اقتصاد آزاد و ارتقای سهم بخش خصوصی از ده درصد به نود درصد .
- ایجاد خط تولید های جدیدتوسعه در کشور .
- مولفه های سیاسی و مناسبات خارجی .
- زیر ساختهای قانونی این حوزه .
گفتگو: ساناز شهابی
