مدرسه سرمايه گذاري و مشارکت داود ندیم
بنام خدا
درآمدهای پایدار برای شهرداریهای کشور
موضوع درآمد پایدار برای شهرداریهای کشور بیش از چهل سال است که بصورت جدی در کشور مطرح بوده و در این خصوص هزاران مقاله و صدها همایش محلی ، ملی ، بین المللی و میلیونها ساعت جلسه برگزار شده است و آرزو یا شعار ” درآمد پایدار” آنقدر تکرار شده است که حتی دو کلمه ی مذکور بر اثر استعمال بی رویه ، کیفیت خود را از دست داده و به مرحله ی متروکگی رسیده اند ولی با این حال شعار فوق الذکرهرگز تحقق نیافته است.
در آسیب شناسی عدم تحقق شعار مذکور میتوان به چهار مورد زیر اشاره نمود:
۱- مدیریت ها در شهرها کوتاه مدت هستند و هر شورا یا شهردار یا تیم اجرای میخواهد با منابع بسیار محدود خود، درختانی را بکارند که در دوره کوتاه مدت مدیریت خودشان به نتیجه و ثمر بنشیند.
۲- زیر ساخت قانونی و ساختار تشکیلاتی لازم برای اجرای برنامه های اقتصادی و سرمایه گذاری مولد ( درآمد پایدار) درمقررات و ساختار شهرداریها وجود ندارد.
۳- در ۱۲۰۰ شهرداری کشور با پرسنلی حدود یک میلیون نفر، حتی یک نفر اقتصاد دان یا تاجر ” بیزینس من ” وجود ندارد و تفکر غالب در مدیران و پرسنل شهرداریها ، تفکر سنتی و کاملا غیر اقتصادی میباشد.
جالب است بدانید که رقم بودجه شهرداریهای کشور بیش از بودجه کل کشور میباشد.
به بیان دیگر هرسال حدود پانصد تریلیون ریال در این کشور بدون وجود پشتوانه و تفکر اقتصادی در پس زمینه ی آن فقط در شهرداریها در جریان است اگر بتوانیم این منابع عظیم و فوق العاده را مدیریت اقتصادی نماییم قطعا در توسعه ی کشور نقش تاثیر گذاری را ایفا خواهد کرد و مشکلاتی از قبیل بیکاری و فقر وعدم توسعه شهرها و … بهبود قابل ملاحظه ای خواهند یافت.
سیستم سنتی شهرداریهای کشور بر مبنای عوارض محلی وصولی از شهروندان طراحی شده است یعنی مبالغ وصولی از شهروندان در حسابی واریز میشود و هزینه های شهرداری نیز از همان حساب برداشت میشود( یعنی یک رابطه ی ساده و بدون بهره مندی از منافع مالی و گردش آن) البته موضوع در شهرهای بزرگ خصوصا چند کلانشهر برتر فرق میکند و آنها توانسته اند کمی متفاوت عمل نمایند ولی باز هم غلبه با سیستم و نگرش سنتی میباشد.
گردش مالی شهرداریها بقدری زیاد است که میتوان فقط با منافع حاصل از گردش آن ، شهرها را به همین وضع فعلی اداره نمود و در پایان سال مبالغ وصولی از شهروندان را به خود آنها استرداد نمود (یعنی همه چیز رایگان در شهرداریها !).
طبق برنامه هدفمندی یارانه ها ، قرار است قسمتی از مابه التفاوت یارانه سوخت به برنامه های کاهش مصرف سوخت در شهرها اختصاص داده شود. نظر برنامه ریزان برنامه های ملی ، فراتر از آن است که قسمتی از مبالغ حاصل از طرح هدفمندی به شهرداریها پرداخت شود و آنها صرف هزینه های جاری یا عمرانی مرتبط یا غیر مرتبط نمایند .
ساده ترین وجه مسئله این است که دولت مبالغی را به شهرداریها پرداخت نماید و از آنها خواستار اجرای پروژه های مرتبط گردد.
اخیرا وزارتین نفت و کشور تفاهم نامه ای را امضا و مبادله نموده اند که رئوس این موضوع را تعیین نموده است . محتوا و کلیات تفاهم نامه مذکور بسیار مناسب است و چنانچه پیگیری و اقدامات لازم جهت عملیاتی شدن هر چه بهتر آن صورت گیرد قطعا نظر برنامه نویسان سند چشم انداز و برنامه های توسعه ای کشور تحقق خواهد یافت در غیر اینصورت این منابع نیز بمانند سایر منابع با حداقل کارکرد و تاثیر گذاری در کشور مصرف خواهد شد.
این یک فرصت ایده آل برای شهرداریهای کشور هست که بتوانند با استفاده از این منابع و همکاری دولت و مجلس به اهداف متعددی در توسعه شهرها و گام نهادن عملی به بستر درآمد های پایدار برسند:
این منابع میتواند بعنوان جوهره ی اولیه سرمایه گذاری و کار آفرینی در حوزه فعالیت شهرداریها قرار گرفته و پروژه های مولد با هدف دستیابی به منابع درآمدی پایدار (( به شرط ایجاد ساختار های تشکیلاتی اقتصادی وتدوین و به تصویب رساندن زیرساخت های قانونی در حوزه اقتصادی شهرداریها )) مورد استفاده قرار گیرد.
چند پروژه به شرح زیر پیشنهاد میشود که به نظر میرسد در این راستا مثمر ثمر باشد:
۱- اختصاص قسمتی از منابع مذکور برای ایجاد و تاسیس کارخانجات اتوبوس برقی.
اتوبوسهای فعلی شرکتهای واحد اتوبوسرانی شهرها به لحاظ استفاده از سوخت های مایع و گاز یکی از منابع بزرگ آلودگی هوای شهرها بوده و خصوصا کلانشهرها همیشه از این معضل بزرگ رنج میبرند.
سرمایه گذاری در ایجاد کارخانجات اتوبوس برقی در مناطق مختلف کشور بصورت منطقه ای ( بطور مثال در شش منطقه ی : شمالشرق – جنوبشرق- شمالغرب – جنوبغرب – شمال – مرکزی ) با سهامداری شهرداریهای منطقه های مذکور و با سرمایه حاصل از اجرای برنامه هدفمندی یارانه ها ( بند مربوط به سوخت ) و با همکاری وزارتین کشور ، نفت، صنعت معدن تجارت و با تولیت شهرداری مرکز منطقه مربوطه یکی از راهکارهای تاثیر گذار در کاهش آلودگی شهرها و ایجاد درآمد پایدار برای شهرداریهای کشور ودستیابی به اهداف برنامه های توسعه ای کشور میباشد.
۲- اختصاص قسمتی از منابع مذکور برای تاسیس کارخانجات خودروی سواری برقی.
یکی دیگر از مشکلات و معضلا ت کشور خصوصا شهرها، تردد صدها هزار تاکسی با سوخت آلوده کننده در محدوده شهرها میباشد . یک ماشین مدل بالا که مصرف کم و نیز آلودگی کمی به لحاظ احتراق کامل در موتور دارد در طول بیست و چهار ساعت شبانه روز ممکن است فقط یک ساعت در شهر تردد کند( یک ربع ساعت جهت رسیدن صاحبش به سر کار – ربع دیگر جهت مسیر برگشت و نیم ساعت هم گردش شامگاهی با خانواده ) ولی یک خودروی تاکسی که عمدتا مدل پایین بوده و مصرف زیادی داشته و بدلیل نقص موتور احتراق کامل صورت نمیگیرد و یک منبع آلودگی بزرگ در شهر است در مدت بیست و چهار ساعت شبانه روز ( نه یک ساعت بلکه ) گاها دوازده ساعت بصورت مدام و مستمر و بدون خاموشی در شهرها تردد مینماید و موجبات مصرف زیاد سوخت و آلودگی هوا میگردد.جایگزینی تاکسی های شهر ها با خوروهای برقی که در کارخانجات متعلق به خود شهرداریها تولید شود میتواند راهکار دوم در خصوص رسیدن به اهداف برنامه باشد.این کارخانجات هم میتواند به شرح بند فوق الذکر در مناطق مختلف کشور ایجاد شوند.
۳- اختصاص قسمتی از منابع مذکور برای ایجاد کارخانجات مربوط به انرژی خورشیدی.
هر ساله شهرداریهای کشور مبالغ زیادی از بودجه خویش را صرف پرداخت هزینه های مصرف برق مربوط به روشنایی اماکن مختلف شهرداری خصوصا پارکها ، میادین بزرگ ، محوطه ها و اماکن اداری و ساختمانهای عمومی از قبیل ترمینالها ، نمازخانه ها ، سرویس های بهداشتی ، کتابحانه ها و فرهنگسراها و …..مینمایند که اولا برای شهرداری ها هزینه گزافی است و ثانیا موجب مصرف زیاد انرژی فسیلی میگردد.سرمایه گذاری در این خصوص با فرمول فوق در مناطق مختلف کشور و تولید و استفاده از محصولاتی که مصرف فسیلی نداشته و با انرژی نور و باد و طبیعت کار نمایند هم مصرف انرژی فسیلی در کشور را کاهش داده و هم هزینه های زیادی از شهرداری ها حذف میشود و هم منبع درآمدی پایدار برای شهرداریها خصوصا در صورت صادرات آنها فراهم میشود.
۴- راه اندازی مزرعه های انرژی خورشیدی و توربین های بادی در مناطق مختلف کشور با استفاده از منابع فوق الذکر و با فرمول تعریفی فوق .
۵- و …
داود ندیم – خرداد ۹۳